Niewątpliwie sytuacja, gdzie osoba zostaje zatrzymana, jest dla niej bardzo stresująca i niecodzienna. Bywa, że zatrzymanie jest bardzo traumatycznym wydarzeniem i osoba zatrzymana niejednokrotnie nie potrafi odnaleźć się w danej sytuacji, a tym samym ma ogromne problemy z egzekwowaniem swoich praw.
Prawo do powiadomienia bliskich lub adwokata
Każdy zatrzymany ma prawo skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego ( profesjonalnego pełnomocnika), który udzieli niezbędnej pomocy prawnej. Taki kontakt z obrońcą na żądanie zatrzymanego powinien umożliwić funkcjonariusz organu dokonującego zatrzymanie. Kontakt ten może być zarówno telefoniczny, jak i bezpośredni. Co istotne, funkcjonariusze nie powinni brać udziału w spotkaniu z adwokatem (obrońcą) i przysłuchiwać się rozmowie. Prawo do obrony, i tym samym do rzetelnego procesu karnego będzie zrealizowane tylko wówczas, gdy podejrzany będzie miał realną możliwość skorzystać z pomocy adwokata( obrońcy) już przy pierwszej czynności, jaką jest zatrzymanie.
Zatrzymany ma prawo zadać od organu dokonującego zatrzymania poinformowania o zatrzymaniu innych osób, najczęściej kogoś bliskiego.
Potrzebujesz pomocy adwokata w związku z zatrzymaniem przez policję bądź inne służby? Oferujemy całodobową pomoc adwokata w Warszawie i okolicach.
Prawo do odmowy składania wyjaśnień
Przede wszystkim osoba zatrzymana ma prawo do złożenia wyjaśnień (oświadczeń), ale również odmowy złożenia wyjaśnień. A to oznacza, że nie jest obowiązkiem zatrzymanego udzielać organom ścigania jakichkolwiek informacji związanych z zaistniała sytuacją. Jeżeli zatrzymany nie włada językiem polskim, ma prawo skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza. W przypadku, gdy zatrzymany jest cudzoziemcem, dla jego bezpieczeństwa powinien wnieść o poinformowanie o sytuacji konsula lub przedstawiciela dyplomatycznego.
Należy pamiętać, że każdy zatrzymany ma prawo otrzymania odpisu protokołu zatrzymania, w którym odnotowane są przyczyny zatrzymania, kwalifikacja prawna i okoliczności faktyczne uzasadniające zastosowanie zatrzymania. Protokół powinien zawierać również wszystkie oświadczenia zatrzymanego, miedzy innymi o jego stanie zdrowia. Zatrzymanie może być nagrywane przez funkcjonariuszy -dla klarowności przeprowadzonej czynności . Takie nagranie z zarejestrowaną czynnością powinno być załączane do protokołu zatrzymania.
Istotne jest, że prawo dopuszcza nagrania z czynności zatrzymania wykonane przez samą osobę zatrzymaną oraz przez osoby trzecie.
Zatrzymanie przez policję , ABW, CBA – co to oznacza?
Przepisy regulujące podstawę zatrzymania znajdziemy w art. 244 § 1 k.p.k., zgodnie z którym:
„Policja( w tym ABW, CBŚ) ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.”
Formalnie do dokonania zatrzymania uprawnieni są funkcjonariusze Policji, ABW, CBA oraz inne organy działające na zlecenie prokuratury. Należy również podkreślić, że zatrzymania w rozumieniu fizycznego ograniczenia swobody poruszania się, może dokonać każdy obywatel. Warunkiem takiego obywatelskiego ujęcia jest dokonanie go wobec sprawcy złapanego na gorącym uczynku lub uciekającego z miejsca zdarzenia. Ponadto powinna zachodzić obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Jednakże, tak ujęta osobę należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.
Policja oraz inne organy do tego upoważnione, może również dokonać zatrzymania i przymusowego doprowadzenia na żądanie prokuratora, co wynika z treści art. 247 kpk. Takie zatrzymanie ma charakter zatrzymania procesowego, a jego celem jest zabezpieczenie prawidłowego toku już toczącego się postępowania, czyli potrzeba wykonania czynności z udziałem zatrzymanego, bądź potrzeby niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego.
Prawo do odmowy poddania się badaniu trzeźwości
Jeśli chodzi o kontrolę trzeźwości, to oczywiście mamy prawo odmówić poddania się badaniu alkomatem. Jednakże Policja ma prawo zażądać od osoby zatrzymanej poddania się badaniu na zawartość alkoholu w organizmie poprzez badanie krwi. Takie badanie na zlecenie organu przeprowadza wykwalifikowany pracownik medyczny. W przypadku odmowy osoby zatrzymanej poddania się zabiegowi pobrania krwi, należy przystąpić do pobrania krwi mimo braku zgody tej osoby.
Podsumowując zgodnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym- a dokładnie art. 74 § 2 pkt.2 kpk -policja ma prawo pobierania krwi do badań na zawartość alkoholu w organiźmie osób , wobec których prowadzi czynności, a które nie wyrażają na to zgody.
Prawo do zapewnienia sobie odpowiedniej opieki zdrowotnej
Organ zatrzymujący (Policja, CBA, ABW) powinien udzielić niezwłocznej pomocy medycznej osobie zatrzymanej w przypadku, gdy osoba ta znajduje się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, cierpi na schorzenia wymagające stałej kontroli, jest w ciąży, karmi piersią, ma chorobę zakaźną, zaburzenia psychiczne, bądź jest nieletnim po spożyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka. Funkcjonariusz powinien niezwłocznie podjąć działania zmierzające do udzielenia skutecznej pomocy medycznej osobie zatrzymanej. Takie badanie przeprowadza lekarz na miejscu lub w najbliższej placówce medycznej.
Jak zachować się w czasie zatrzymania?
Funkcjonariusze Policji dokonując zatrzymania, nie zawsze mogą przewidzieć, co wydarzy się podczas zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. Zdarza się , że osoba zatrzymana zaczyna zachowywać się agresywnie , atakować policjanta, czy próbować ucieczki. W takim przypadku, funkcjonariusze mogą być zmuszeni do szybkiej i skutecznej reakcji, mającej na celu unieruchomienie takiej osoby. Taka sytuacja nie jest korzystna dla osoby zatrzymanej i może mieć również wpływ na ewentualny, poźniejszy wymiar kary.
Przede wszystkim podczas zatrzymania należy zachować spokój. Skupić się na tym , co mówią funkcjonariusze dokonujący zatrzymania. Poznać przyczyny zatrzymania i wysłuchać pouczeń. Co bardzo ważne, niezwłocznie należy poprosić o możliwość kontaktu z adwokatem oraz wskazać osobę najbliższą w celu poinformowania o zatrzymaniu.
Jak wykorzystać swoje prawa i uniknąć nieuzasadnionych działań ze strony policji
Przede wszytki należy pamiętać, że jako osoba zatrzymana nie mamy obowiązku dostarczania dowodów na swoja niekorzyść. Taka osoba, może skorzystać ze swojego podstawowego prawa i odmówić składania wyjaśnień. Nie musi również odpowiadać na pytania, ani wyjaśniać nikomu powodów Twojego milczenia. Nikt nie może zmusić zatrzymanego do składania wyjaśnień. Niezwłocznie równie powinno się poinformować funkcjonariuszy, że chce skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Zatrzymany nie może samodzielnie wykonywać telefonów, ale funkcjonariusz musi to zrobić na jego wyraźne żądanie. Należy pamiętać, że funkcjonariusze nie maja obowiązku wyszukiwania adwokatów dla osób zatrzymanych. Dlatego najlepiej posiadać już wcześniej dane kontaktowe do konkretnego adwokata lub radcy prawnego.
Jakie są skutki odmowy składania wyjaśnień lub niepoddania się badaniom.
Odmowa składania wyjaśnień jest fundamentalnym prawem osoby zatrzymanej ( podejrzanej) i w świetle obowiązujących przepisów, nie może ona ponosić negatywnych konsekwencji skorzystania ze swoich praw.
Nieco inaczej wygląda sytuacja z odmową poddania się badaniom. W świetle art. 74§2 kpk osoba zatrzymana ( podejrzana, oskarżona) ma jednak obowiązek poddać się oględzinom zewnętrznym, innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności cielesnej. Wolno również pobrać od osoby zatrzymanej odciski palców, obfotografować oraz poddać badaniom psychologicznym, badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, oczywiście tylko i wyłącznie przez osoby do tego uprawnione.
Jakie są prawa osoby zatrzymanej przez Policję/ABW/CBŚ?
Bez względu na to jaki organ to tego upoważniony dokonuje zatrzymania , osoba zatrzymana ma zawsze jednakowe prawa i obowiązki wynikające z przepisów określonych w art. 244 § 2 k.p.k., art. 244 § 3 k.p.k., art. 245 § 2, art. 261 § 1, § 2 i § 3 k.p.k., art. 245 § 1 k.p.k., 72 § 1 k.p.k.), (art. 612 § 2 k.p.k.); (art. 246 § 1 k.p.k.). (art. 248 § 1 i § 2 k.p.k.);
Podsumowując
Należy pamiętać, że zatrzymanie nie może być dokonanie „ot tak”. Zatrzymanie jest środkiem przymusu i musi spełniać co najmniej dwie przesłanki.-materialną i szczególną. Z zatrzymania należy sporządzić protokół, w którym dokładnie należy określić dzień i godzinę zatrzymania, a także dokładnie wskazać podstawy zatrzymania i pouczenia osoby zatrzymanej. Nadto, bezsprzecznie należy doręczyć odpis protokołu zatrzymania samemu zatrzymanemu. I co ważne, zatrzymany ma prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a organ zatrzymujący ma obowiązek niezwłocznie umożliwić zatrzymanemu taki kontakt.
Czy potrzebujesz pomocy prawnej związanej z przestępstwem, o którym mówi ten artykuł?
Skontaktuj się z naszą kancelarią prawną już dzisiaj. Uzyskaj wsparcie doświadczonego adwokata, który pomoże Ci zrozumieć Twoje prawa i - jeśli zajdzie taka potrzeba - będzie Cię reprezentował. Pamiętaj, że im wcześniej się z nami skontaktujesz, tym więcej zwykle mamy możliwości skutecznego działania w Twojej sprawie.
