Przestępstwo to czyn zabroniony, określony w ustawie, który stanowi zagrożenie dla ładu społecznego i za który ustawodawca przewidział karę kryminalną. Jest to najcięższa forma naruszenia norm prawa karnego, co wyraża się w surowości przewidzianych sankcji. 

Z kolei wykroczenie to mniej groźne naruszenie porządku prawnego, za które stosuje się kary łagodniejsze niż w przypadku przestępstw. Wykroczenia są definiowane w ustawie – Kodeksie wykroczeń.

Przestępstwa i wykroczenia to dwie odmienne kategorie czynów zabronionych, które regulowane są przez różne akty prawne – przestępstwa przez Kodeks karny, a wykroczenia przez Kodeks wykroczeń.

Różnice pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem

Zakres normatywny:

• Przestępstwa są uregulowane w Kodeksie karnym, natomiast wykroczenia w Kodeksie wykroczeń.

Sankcje:

• Za przestępstwo grozi kara surowsza, m.in. kara pozbawienia wolności, ograniczenia wolności lub grzywna. Wykroczenia są karane przede wszystkim mandatem karnym, karą ograniczenia wolności lub karą aresztu.

Naruszenie dóbr prawnych:

• Przestępstwa to czyny o dużym stopniu szkodliwości społecznej, naruszające istotne dobra prawne. Wykroczenia mają charakter mniej szkodliwy i dotyczą porządku publicznego oraz mniejszych dóbr prawnych.

Procedura:

• Sprawy o przestępstwa rozpoznaje sąd w postępowaniu karnym. Wykroczenia są zaś rozstrzygane w postępowaniu wykroczeniowym, które jest mniej skomplikowane i formalne.

Zasada winy:

• Za przestępstwo odpowiada się tylko wtedy, gdy zostało popełnione umyślnie (chociaż w pewnych wypadkach także nieumyślnie). W przypadku wykroczeń odpowiedzialność może wynikać także z nieumyślnego działania.

Zasady wymiaru kary za przestępstwo i wykroczenie

Przestępstwo:

• Wymiar kary za przestępstwo jest ściśle określony w Kodeksie karnym. Sądy mają możliwość nałożenia różnych rodzajów kar, takich jak: kara pozbawienia wolności, kara ograniczenia wolności, kara grzywny, kara łączna, kara przepadek czy środki karne. Przy wymiarze kary, sąd bierze pod uwagę wiele czynników, takich jak stopień społecznej szkodliwości czynu, motywy sprawcy, jego warunki osobiste i rodzaj naruszonego dobra prawnego.

Wykroczenie:

• Zasady wymiaru kary za wykroczenie są określone w Kodeksie wykroczeń. Najczęściej stosowane kary to mandat karny, kara ograniczenia wolności oraz kara aresztu. W przypadku wykroczeń wymiar kary jest zazwyczaj niższy niż w przypadku przestępstw. Sąd wykroczeń bierze pod uwagę, między innymi, stopień społecznej szkodliwośc czynu, zachowanie sprawcy po popełnieniu wykroczenia oraz jego wcześniejsze postępowanie.

Warto podkreślić, że w polskim systemie prawnym kary mają na celu nie tylko ukaranie sprawcy, ale także jego resocjalizację i zapobieganie powtórnemu popełnieniu czynów zabronionych.

Podsumowanie

Przestępstwa i wykroczenia to dwa fundamentalne pojęcia w polskim systemie prawa karnego, które, choć z pozoru mogą wydawać się podobne, różnią się istotnie pod względem prawnych konsekwencji i społecznej percepcji. Przestępstwa są to czyny zabronione, którym prawo przypisuje większą społeczną szkodliwość. Ich konsekwencje są poważne, a proces sądowy szczegółowy i rygorystyczny. Wykroczenia natomiast są uznawane za mniej szkodliwe społecznie i karane są w sposób łagodniejszy.

W kontekście wymiaru kary dla przestępstw Kodeks karny przewiduje surowsze sankcje, często w formie pozbawienia wolności, z uwzględnieniem wielu aspektów, takich jak motywy sprawcy czy okoliczności czynu. W przypadku wykroczeń, kary są znacznie łagodniejsze i mają charakter przede wszystkim prewencyjny.